Ministerstwo Zdrowia przedstawiło do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie formularza Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia (formularz IOWISZ).
Projekt określa:
- wzór wniosku zawierającego formularz IOWISZ,
- kryteria oceny inwestycji,
- wagi poszczególnych kryteriów,
- skalę punktów możliwych do uzyskania w zakresie poszczególnych kryteriów,
- sposób wyliczania całkowitego wyniku punktowego w zakresie w zakresie dokonywania oceny celowości inwestycji,
- minimalną ilość punktów wymagana do uzyskania pozytywnej opinii.
Zgodnie z założeniami MZ „system i formularz IOWISZ mają pozwolić w racjonalny i efektywny sposób wydatkować środki publiczne na inwestycje w ochronie zdrowia”. Założenia jak najbardziej słuszne – obserwując rynek ochrony zdrowia widzimy, że pieniądze na inwestycje są wydawane nieracjonalnie, bez żadnej analizy studium opłacalności inwestycji, często na zasadzie „jak dają to bierzmy i budujmy”.
Ale czy IOWISZ to zmieni – analizując formularz IOWISZ mamy ogromne wątpliwości.
Paragraf 3 projektu rozporządzenia określa wzór, według którego obliczany będzie całkowity wynik punktowy w zakresie dokonywania oceny celowości inwestycji. Wzór ten jest iloczynem poszczególnych grup kryteriów oceny wniosku oraz przypisanych im rozporządzeniem wag.
Formularz zawiera 34 kryteria oceny wniosku podzielone na następujące grupy:
- grupa „Ludzie” – grupuje 8 kryteriów, które oceniają w jakim stopniu planowana inwestycja będzie odpowiadała na potrzeby pacjentów, rodziny lub opiekunów pacjentów oraz personelu medycznego,
- grupa „Opieka” – grupuje 8 kryteriów, które oceniają inwestycję pod kątem organizacji świadczeń realizowanych przy zmianach demograficznych zachodzących w społeczeństwie,
- grupa „Zasoby” – grupuje 8 kryteriów, które oceniają inwestycję pod względem planowanej infrastruktury: budynków oraz sprzętu i aparatury medycznej,
- grupa „Myśl” – grupuje 8 pytań oceniających innowacyjność, walory naukowe planowanej inwestycji oraz wykorzystanie polskiej lub krajów UE i EFTA myśli technicznej i naukowej.
Minimalna liczba punktów, wymagana do uzyskania pozytywnej opinii planowanej inwestycji, wynosi 13.500 pkt. Rozporządzenie ma wejść w życie w dniu następnym po dniu jego ogłoszenia.
Analiza projektu rozporządzenia prowadzi nas do następujących wniosków:
- rozporządzenie ma wejść w życie w dniu następnym po dniu jego ogłoszenia, co oznacza, że jeżeli zostanie uchwalone w tempie ekspresowym, to ocena inwestycji będzie się opierać na mało rzetelnych, nie odpowiadających rzeczywistości mapach potrzeb zdrowotnych;
- w przedstawionych przez MZ założeniach do reformy ochrony zdrowia, mówi się o stworzeniu „sieci szpitali” i reorganizacji całego systemu szpitalnictwa w Polsce, co oznacza, że przedmiotowe rozporządzenie powinno „wejść w życie” dopiero po wdrożeniu zapowiedzianych reform w zakresie leczenia szpitalnego;
- najniższe wagi wśród 34 kryteriów oceny inwestycji otrzymały: ocena jakościowa potencjalnego inwestora (posiadanie akredytacji MZ) – 0,4 ; stopień, w jakim realizacja inwestycji przełoży się na zapewnienie praw pacjenta – 0,4; wpływ inwestycji na aktywizację zawodową chorych oraz ograniczenie albo zapobieganie ich wykluczeniu społecznemu – 0,3; stopień w jakim inwestycja wpłynie na poprawę komfortu pacjenta i ich rodzin – 0,2 !!!; natomiast najwyższe wagi 0,9 – 1,0 otrzymały kryteria: wpływ inwestycji na wykorzystanie polskiej myśli technicznej i naukowej lub myśli technicznej i naukowej innych państw członkowskich UE lub EFTA, wpływ inwestycji na zdolność prowadzenia i rozwoju prac badawczych i rozwojowych w dziedzinie zdrowia w województwie, wpływ inwestycji na komercjalizację innowacyjnej myśli technicznej rozwijanej w województwie (!!!). Czyli w dalszym ciągu jakość udzielanych świadczeń, prawa pacjenta i komfort jego leczenia nie są istotne – istotne są kryteria, które mogą czasami negatywnie wpłynąć na jakość oferowanych świadczeń – bo jaka jest gwarancja, że lokalna myśl techniczna jest tą optymalną w procesie leczenia pacjenta?;
- tylko 6 z 34 kryteriów podlega ocenie obiektywnej („zero – jedynkowej”), pozostałe 28 kryteriów ocenianych jest subiektywnie – w skali punktowej 0 – 10, bez określenia kryteriów kiedy przyznaje się inwestycji zero a kiedy 10 pkt.;
- 78% maksymalnej wartości punktów (po skorygowaniu ich przez założone wagi) można uzyskać z kryteriów ocenianych subiektywnie a tylko 22% z kryteriów ocenianych obiektywnie (ocena „zero – jedynkowa”);
- kryterium nr 7 ocenia czy realizacja inwestycji przesunie ciężar z opieki szpitalnej na ambulatoryjna opiekę specjalistyczną – co w założeniach jest bardzo dobrym kierunkiem (w myśl zasady „trzymania pacjenta z dala od szpitala”), natomiast nasuwa się w tym miejscu pytanie jak to się ma do założeń budżetowych na 2017 r. , w którym najmniejszy wzrost środków finansowych zaplanowano w obszarze AOS?
Naszym zdaniem:
- większość zaproponowanych w projekcie rozporządzenia kryteriów oceny inwestycji nie ma nic wspólnego z obowiązującymi na rynku standardami oceny inwestycji; zaproponowany przez MZ projekt razi brakiem ekonomicznych kryteriów oceny opłacalności inwestycji, którym na rynku jest studium wykonalności inwestycji; jedynym „ekonomicznym” kryterium oceny inwestycji jest kryterium nr 13 – „uzasadnienie kosztu realizacji inwestycji w porównaniu do podobnych realizowanych inwestycji albo podobnych zrealizowanych inwestycji” (!); tak ustalone kryterium nie bierze jednak pod uwagę, że te zrealizowane lub realizowane inwestycje mogły nie mieć nic wspólnego z racjonalizacją i optymalizacją kosztów ich realizacji (z czym często mamy do czynienia na naszym rynku ochrony zdrowia);
- dopuszczenie uznaniowości w ocenie inwestycji (28 kryteriów na 34), stwarza możliwość manipulacji ocenami inwestycji i z całej procedury IOWISZ rodzi fikcję i dyskryminuje projekt w całości;
- podstawowymi parametrami oceny inwestycji oprócz kryteriów ekonomicznych powinno być dobro pacjenta i wysoka jakość świadczonych usług w wyniku realizacji inwestycji – a te kryteria otrzymały w projekcie najniższe wagi.
Propozycje zaproponowane przez MZ w projektu rozporządzenia w sprawie formularza IOWISZ uważamy za całkowicie odbiegające od rynkowych standardów oceny inwestycji, w tym również od standardów oceny inwestycji, na tak specyficznym rynku, jakim jest rynek ochrony zdrowia.